با توجه به سختی مسیر دستیابی به قلعه وشاق تنها مسیر ممکن به قلعه، دیواره صخره‌ای است که در دوره اسماعیلیه به لحاظ دفاعی و برای سلب دسترسی مهاجمان به بخش اصلی، بخش زیادی از دیواره کوه را کنده و به‌صورت صاف در آورده‌اند.
در حال حاضر صعود به این قلعه مستلزم دست به سنگ شدن و صخره‌نوردی است که احتیاج به مهارت ویژه‌ی دارد و فقط برای کوه‌نوردان کارآزموده امکان‌پذیر است.
کارشناسان واحد فنی و ثبت اداره میراث‌فرهنگی شهرستان نطنز با همراهی و همکاری بسیار عالی هیئت کوهنوردی و هلال احمر شهرستان موفق به صعود به قله و انجام مستندنگاری و برداشت پلان‌های معماری، بررسی و طراحی سفالینه‌ها و همچنین تهیه توپوگرافی و تعیین محدوده عرصه و حریم این اثر تاریخی و ارزشمند شدند.
پرونده ثبت این اثر با تلاش این گروه تهیه و به منظور ثبت در فهرست آثار ملی کشور به شورای ثبت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان و در نهایت به شورای ثبت وزارتخانه میراث‌فرهنگی ارسال شد.
با توجه به وسعت چند هکتاری محوطه وشاق، این مکان یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های فرقه اسماعیلیه در فلات مرکزی ایران بوده که آثار آن به صورت دیواره سنگی ممتد بر فراز یال کوه به طول چند کیلومتر به صورت منقطع از ابتدای دره سمت اوره آغاز و تا قله ادامه دارد، همچنین آثار برج‌های دیده‌بانی و سازه‌های سنگی به صورت پلان اتاق، اصطبل، آب انبار، آسیاب و کمین‌گاه‌ها در نقاط مختلف این دره دیده می‌شود.
پراکنش کاشی‌های فیروزه‌ای، زرین‌فام و لعابدار از جمله کاشی‌های فیروزه‌ای کتیبه‌دار و زرین‌فام بیانگر شاه‌نشین و مذهبی بودن قسمت فوقانی این کوه است که در فرو دست آن مراکز نظامی و سایر اقشار طبقاتی استقرار داشتند. از نکات جالب بر فراز این کوه وجود سفال یا کاشی‌های با خطوط برجسته آبی سیر است که احتمالا بر پیشانی بنایی شکوهمند نصب بوده است، این کتیبه به دو زبان فارسی و عربی است.
با توجه به موقعیت ویژه این قلعه در دوره‌های مختلف تاریخی ماموران حکومتی، شورشیان، یاغیان و راهزنان می‌توانستند از این دژ استفاده کرده و به جز پناه‌گیری در آن، از اشراف این موقعیت بر دامنه‌ها و دشت وسیع پیش‌رو بهترین بهره را برده و هر حرکتی را زیر نظر بگیرند و در موقعیتی مناسب کاروان‌های تجاری را غارت کنند و یا به دسته‌های نظامی حمله‌ور شوند.
* گزارش از حسین یزدانمهر رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان نطنز
انتهای پیام/
